Co to jest miód pszczeli?
Miód pszczeli jest podstawowym produktem wytwarzanym przez pszczoły z nektaru kwiatowego lub spadzi. Nektar wydzielany jest przez specjalne gruczoły kwiatów zwane nektarnikami, które umiejscowione są zazwyczaj wewnątrz kwiatu. Spadź jest drugim pożytkiem wykorzystywanym przez pszczoły do produkcji miodu. Spadź to sok roślin przetworzony przez czerwce, mszyce i miodówki. Spadź może występować na drzewach iglastych (świerk, jodła, sosna) lub liściastych (lipa, klon, wierzba, dąb).
Miód zbierany przez pszczoły z wielu pożytków nazywamy miodem wielokwiatowym. Gdy miód zawiera przewagę ziaren pyłku jednej rośliny mamy do czynienia z tzw. miodem odmianowym. Nie jest to stała wartość procentowa i jest ona różna w zależności od tego z jakim pyłkiem przewodnim mamy do czynienia. Przykładowo dla miodu rzepakowego jest to 45% pyłku z kwiatów rzepaku, natomiast dla miodu lipowego 20% pyłku z kwiatów lipy.
Jak powstaje miód?
Proces powstawania miodu jest niezwykle interesujący. Pszczoły pobrany materiał wyjściowy do produkcji miodu czyli nektar kwiatowy lub spadź zwilżają niewielką ilością wydzieliny z gruczołów ślinowych. Tak zwilżony materiał przemieszczają przez otwór gęb
owy i przełyk do wola miodowego. W wolu miodowym następuje wzbogacanie nektaru wymieszanego ze śliną w kwasy organiczne oraz enzymy pochodzące od pszczół. Po powrocie do ula pszczoły zbieraczki przekazują zebranym pożytek pszczołom ulowym, które przemieszczając go od nasady języka aż do wola miodowego wzbogacają go w kolejne enzymy. W międzyczasie następuje przekazywanie zebranego pożytku kolejnym pszczołom ulowym aż trafia on do dolnych komórek plastra. W komórkach plastra następuje odparowanie znacznej zawartości wody, jej zawartość obniża się do ok. 18%. Ważne jest aby ten proces nastąpił w przeciwnym przypadku można odebrać pszczołom miód niedojrzały, który jest bardziej podatny na proces fermentacji. Miód dojrzały pszczoły zaczynają zasklepiać, nie wypływa on również z plastra podczas próby energicznego potrząsania plastrem z miodni nad ulem. Kiedy miód dojrzeje pszczelarz wykonuje miodobranie.
Właściwości fizykochemiczne miodu
Należy pamiętać, że miód w zależności od odmiany różni się barwą, aromatem, smakiem, konsystencją, ciężarem właściwym, a także kwasowością. Dzięki tym charakterystycznym cechom poszczególne odmiany miodu cechują odmienne właściwości i dzięki nim łatwiej jest bez specjalistycznych badań określać odmianę miodu.
Barwa miodu
Oceniając miody pod względem zabarwienia możemy zaobserwować duże zróżnicowanie. Większość miodów nektarowych cechuje jasne zabarwienie, wśród nich możemy spotkać miody niemal bezbarwne oraz te, które charakteryzuje barwa żółta lub nawet brunatnoszara. Zależy to głównie od rodzaju pożytku, miejsca pozyskiwania oraz terminu zbioru.
Smak i aromat
Smak i aromat miodu to ważne cechy brane pod uwagę przy badaniu próbki miodu. Zależą one głównie od gatunku roślin będących źródłem nektaru lub spadzi. Miody jasne cechuje zazwyczaj łagodny smak, odmiany miodów ciemniejszych, które zazwyczaj pochodzą z późniejszych pożytków mają bardziej zdecydowany smak, tj. ostry, czasami wręcz piekący. Należy pamiętać, że są miody nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe. Każdy z tych miodów może zawierać różne proporcje poszczególnych pyłków roślin lub tez różny stosunek nektaru do spadzi. Dwa miody wielokwiatowe mogą się znacznie różnić, wystarczy, że jeden z nich będzie zawierał 10% nektaru rzepaku. Taki miód będzie miał inną barwę, zapach, smak, a przede wszystkim znacznie szybciej skrystalizuje.
pH
W skali pH krajowe odmiany miodu mają odczyn w granicach pH 3,7-4,8. Miody nektarowe takie jak lipowy, akacjowy, rzepakowy, wielokwiatowy mają odczyn bardziej kwaśny. W ich przypadku pH oscyluje w granicach 3,95-4,02. Miody spadziowe i nektarowo-spadziowe charakteryzują się pH w okolicach 4,16-4,49.
Skład chemiczny miodu
Zawartość wody
Zawartość wody w miodzie zależy od wielu czynników m. in. od odmiany miodu, warunków w jakich miód dojrzewał (warunki pogodowe), położenia geograficznego itp. i wynosi średnio 18-20%. W zależności od zawartości wody w miodzie różna jest jego gęstość czyli ciężar właściwy, który wynosi od 1380 do 1450 mg/m3.
Zawartość węglowodanów
W skład miodu wchodzą węglowodany należące do związków reprezentowanych w miodzie w największej ilości. W zależności od odmiany miodu ich ilość jest różna i wynosi średnio 77%.
Najstarsze wzmianki dotyczące wykorzystywania miodu jako środka leczniczego czy też odżywczego pochodzą z epoki kamienia łupanego. Już wtedy miód wykorzystywany był jako pożywienie. Malowidła sprzed 10 tys. lat przedstawiają wspinającego się ówczesnego pszczelarza do gniazda pszczół.
